زنان قبرس شمالی
وضع و جایگاه زنان در قبرس شمالی
اینکه افراد متقاضی مهاجرت به قبرس شمالی در مورد وضع و جایگاه زنان در قبرس شمالی کنجکاو باشند، کاملاً طبیعی است. پیش از هر چیز باید بدانید که زنان هم بخش قابل توجهی از متقاضیان مهاجرت به این کشور را تشکیل می‌دهند. پس باید هم در مورد وضعیت اجتماعی و سطح آزادی‌های خود در قبرس شمالی کنجکاو و حتی نگران باشند.
از سوی دیگر حتی مردان هم نباید اطلاعات مربوط به وضعیت زنان در قبرس شمالی را نادیده بگیرند. وضعیت اجتماعی، سطح آزادی و میزان رفاهی که زنان در یک جامعه تجربه می‌کنند، رابطه مستقیمی با وضعیت کل جامعه دارد. جامعه‌ای که در آن زنان آزاد نباشند و از مشارکت کافی در امور مختلف بهره‌مند نشوند، قطعاً جامعه مناسبی برای زندگی و مهاجرت نیست. زیرا خواسته یا ناخواسته مشکلات مربوط به آن دامن‌گیر شما و خانواده‌تان نیز خواهد شد. حال اما سؤال اینجاست که آیا به‌راستی زنان در قبرس شمالی جایگاه مطلوبی دارند؟ این همان پرسشی است که در ادامه به آن پاسخ می‌دهیم.
نگاهی به بافت فرهنگی قبرس شمالی
یکی از راه‌های شناخت و درک جایگاه زنان در قبرس شمالی، آشنایی با فرهنگ مردم قبرس شمالی آن است. قبرس شمالی کشوری در شرق مدیترانه است و رسوم و فرهنگ آن، بی‌ارتباط با کشورهای دیگر آن منطقه نیست. واقعیت این است که شاید بتوان بافت فرهنگی آن را ترکیبی از بافت فرهنگی لبنان و ترکیه دانست. این کشور به سبب شباهت‌های جغرافیایی که با عروس خاورمیانه، یعنی لبنان دارد، تا حد زیادی یادآور جذابیت‌های فرهنگی و هویتی آن کشور است. اما از سوی دیگر داشتن جمعیتی با اکثریت مطلق ترک‌ها، شباهت زیادی با ترکیه ایجاد کرده است. البته نزدیکی سیاسی بسیار جدی دولت این کشور با ترکیه نیز کاملاً مؤثر بوده است!
نزدیکی ترکیه و قبرس شمالی، باعث شده که این کشور نیز همگام با ترکیه به سمت استانداردهای اروپایی حرکت کند. این بدان معنی است که در عین داشتن یک بافت فرهنگی شرقی، در حال توسعه استانداردهای آزادی و حقوق بشر است. بدون تردید استانداردهای اروپایی حقوق بشر، سهم بسزایی در ارتقای سطح آزادی و مشارکت اجتماعی زنان دارند. خبر خوب این است که وضع زنان در قبرس شمالی نیز از این قاعده مستثنی نیست! خیز ترکیه برای اروپایی شدن و همراهی قبرس شمالی با او در این مسیر، توانسته به جایگاه زنان نیز کمک کند. اما اینکه تا چه حد و چگونه به بهبود منجر شده، موضوعی است که در ادامه به آن می‌پردازیم.
مشارکت سیاسی زنان در قبرس شمالی؛ در حال بهبود!
نمی‌توان مشارکت سیاسی زنان در قبرس شمالی و اداره کشور توسط آن‌ها را با مشارکت سیاسی زنان در مثلاً نیوزیلند مقایسه کرد. با این حال اما اوضاع نسبت به کشورهای خاورمیانه کاملاً ایده‌آل است. در سال 2013 دولت قبرس شمالی اولین نخست‌وزیر زن خود را تجربه کرد. اتفاقی که وقوع آن در کشورهای خاورمیانه تقریباً محال است! سیبِل سیبِر در سال 2013 توانست به اولین زن نخست‌وزیر قبرس شمالی تبدیل شود و پس از آن هم در سال 2015 به عنوان سخنگوی پارلمان این کشور انتخاب شد. قبل از او البته بانوی دیگری با نام فاطما اکین‌اوغلو توانسته بود به عنوان سخنگوی پارلمان قبرس شمالی انتخاب شده و فعالیت کند. در کنار این دو نمونه از مشارکت سیاسی زنان در قبرس شمالی، آن هم در سطوح بالای دولت، زنان در پارلمان این کشور نیز نقش فعالی دارند.
همانطور که گفته شد، قطعاً این میزان مشارکت اگرچه در قیاس با خاورمیانه بسیار عالی است اما در قیاس با کشورهای اروپایی قابل قبول نیست. با این وجود آنچنان که از شواهد پیداست وضع برای توسعه مشارکت سیاسی زنان در حال مهیا شدن است. به عنوان مثال در سال 2014 پارلمان این کشور ایجاد دپارتمان و اداره‌ای ویژه را برای بهبود وضع برابری زنان و مردان تصویب کرد. از آن زمان تا به امروز دپارتمان برابری جنسیتی توانسته دستاوردهای قابل قبولی در عرصه‌های مختلف اجتماعی بدست آورد. از جمله این دستاوردها می‌توان به بهبود سطح خدمات بهداشتی زنان در قبرس شمالی اشاره کرد. همین که حمایت‌ها و سازوکارهای قانونی در این کشور فراهم هستند، می‌توان گفت شرط لازم برای بهبود وضعیت زنان فراهم شده است.
وضعیت اجتماعی زنان در قبرس شمالی؛ آمار و ارقام
از جنبه سیاسی مشارکت زنان که در صرف نظر کنیم، به لحاظ وضعیت مدنی و اجتماعی نیز زنان در قبرس شمالی، وضع مطلوبی دارند. در این حوزه محدودیت‌های قانونی و فشار سخت دولت برای محدود کردن زنان را شاهد نیستیم. اما خود بافت اجتماعی تا حد زیادی رنگ و بوی خاورمیانه‌ای دارد.
طبق یک نظرسنجی معتبر از زنان در سال 2010 تقریباً 49 درصد زنان مخالف الزام قرارگیری زنان در نقش‌های جنسیتی از پیش تعیین‌شده بودند. فراموش نکنید تمام شرکت‌کنندگان نظرسنجی زنان قبرس شمالی بودند. 88 درصد آن‌ها همچنین اعتقاد داشتند که یک زن بیش از هر نقش و جایگاه دیگری باید یک مادر و خانه‌دار خوب باشد. 58 درصد معتقد بودند که زنان باید پیش از مردان به خانه بازگردند. فقط 20 درصد شرکت‌کنندگان در نظرسنجی تنها زندگی کردن زنان مطلقه یا بیوه را رد کرده و ناهنجار دانستند. در نهایت 40 درصد از شرکت‌کنندگان نیز معتقد بودند که زن بودن باعث شده به جایگاهی که حق دارند دست نیابند.
نگاهی به آمار و ارقام فوق تا حد زیادی می‌تواند رنگ‌وبوی خاورمیانه‌ای فرهنگ قبرس شمالی را بازنمایی کند. با این حال اما همان نتایج نشان می‌دهند که در مجموع اوضاع به سمت استانداردهای جهانی در حال حرکت است. به‌علاوه واقعیت این است که نتایج فوق مربوط به سال 2010 هستند. آنچنان که از شواهد پیداست قطعاً امروزه با گذشت تقریباً یک دهه، شرایط زنان در قبرس شمالی به‌مراتب بهتر شده است!
نبود پناهگاه زنان؛ خبری بد برای زنان در قبرس شمالی
یکی از استانداردها و قواعد مهم تشخیص وضعیت و سطح امنیت زنان در یک جامعه از دیدگاه گروه‌های فمینیستی، وجود پناهگاه زنان است. به عبارتی دیگر فمینیست‌ها وجود و تعداد پناهگاه‌های زنان را نشانه محکمی از میزان حمایت دولت از زنان می‌دانند. مقصود از پناهگاه زنان، مراکزی دولتی یا مردم‌نهاد است که وظیفه دارند برای زنان سرپناه و غذا تأمین کنند. این مراکز به طور خاص از زنانی که به هر علتی مجبور به ترک خانه می‌شوند، یا بعضاً کارتن‌خواب هستند، حمایت می‌کنند. خبر بد این است که در قبرس شمالی خبری از پناهگاه‌های زنان نیست! البته در سال 2011 اولین مرکز پناهگاه زنان در قبرس شمالی افتتاح شد اما اختیارات آن طبق استانداردهای جهانی نبود. نهایتاً آن مرکز هم به علل مختلفی با تعطیلی روبرو شد.
اتفاقاً یکی از ایرادها و نواقصی که از سمت جامعه جهانی نسبت به وضع زنان در قبرس شمالی مطرح می‌شود، فقدان همین مراکز است. زیرا سوای اینکه نبود آن‌ها به‌خوبی خود یک خلأ حمایتی محسوب می‌شود، بلکه نشانه محکمی از مطلوب نبودن وضع حمایت از زنان در تمام حوزه‌هاست. البته باید تأکید کرد که وجود این مراکز صرفاً از نظر استانداردهای اروپایی حقوق بشر و زنان الزامی است. وگرنه در بسیاری از کشورهای غیراروپایی دیگر نیز خبری از این مراکز نیست.
وضع حجاب زنان؛ آزادی پوشش و نبود اجبار
حجاب قبرس شمالی، اجباری نیست. هیچ قانون دولتی و اهرم حکومتی برای اجبار حجاب به زنان وجود ندارد. هم زنان بومی و هم زنان توریست و مهاجر، در انتخاب پوشش خود آزادی کاملی دارند. اما این به‌معنی نبود حجاب در قبرس شمالی نیست. در این کشور، درست مانند کشور ترکیه، بسیاری از زنان از حجاب اسلامی پیروی می‌کنند. اما همانطور که گفته شد، هیچ مانع‌تراشی برای زنان بی‌حجاب نیز وجود ندارد. همین موضوع باعث شده که جامعه قبرس شمالی تصویری متکثر و چندپارچه داشته باشند.
از زنان با حجاب اسلامی کامل گرفته تا زنانی که به هیچ عنوان قائل به اصول اسلامی پوشش نیستند، در کنار هم زندگی آسوده‌ای دارند. به این ترتیب چه مایل به رعایت حجاب اسلامی باشید و چه خواهان آزادی پوشش، برای زندگی در قبرس شمالی هیچ مانعی پیش روی شما نیست. این موضوع یکی از نگرانی‌های رایج زنان متقاضیان مهاجرت به قبرس شمالی است که در این بخش به آن پاسخ گفتیم.
تأثیر باورهای اسلامی در سرنوشت زنان قبرس شمالی
باید بدانید در مجموع زندگی در قبرس شمالی به معنی زندگی در یک جامعه اسلامی پیشرفته است. قوانین در این کشور تابع شریعت و قواعد اسلامی نیستند. اما این به معنی جدایی کامل این جامعه از دین اسلام نیست. همانطور که گفته شد، از این لحاظ قبرس شمالی شباهت کاملی با ترکیه دارد. از سوی دیگر دولت اراده قوی برای جلوگیری از فراگیری اجتماعی قوانین و قواعد شرعی دارد.
به عنوان مثال، اخیراً یکی از رهبران دینی برجسته و مُفتی‌های بزرگ در قبرس شمالی، سخنانی بحث‌برانگیز را در مورد زنان بیان کرد. او در یک سخنرانی زنان را صرفاً ابزاری برای خدمت به مردان دانست. این گفته‌های او با واکنش سخت و آتشینی از سوی دولت و سیاستمداران قبرس شمالی روبرو شد. رهبران سیاسی این کشور ضمن محکومیت شدید گفته‌های او، بر حفظ نقش مؤثر زنان در جامعه تأکید کردند. هرچند بخشی از اقشار دینی جامعه از وی حمایت کردند اما نهایتاً گفته‌های این رهبر دینی با مخالفت اکثریت جامعه روبرو شد. این اتفاق تا حد زیادی می‌تواند وضعیت دینی کشور قبرس را بازتاب دهد.
استخدام و اشتغال زنان در قبرس شمالی
موضوع دیگری که می‌تواند وضع زنان در این کشور را بازنمایی کند، وضعیت و میزان اشتغال آن‌هاست. یکی از نمادهای مهم و پررنگ آزادی زنان، مشارکت برابر آن‌ها در فضاهای کاری است. به عبارتی دیگر یک زن آیا فرصت برابر یا دست‌کم قابل قبولی برای کار در قبرس شمالی دارد یا خیر؟
آمار و نتایج مربوط به بررسی‌ها در سال 2015 نشان می‌دهد که قریب به 35 تا 40 درصد نیروی کار در قبرس شمالی را زنان تشکیل می‌دهند. بررسی‌های مذکور همچنین نشان می‌دهند که 35 درصد کارمندان دولت قبرس شمالی نیز زنان هستند. این رقم برای کشوری در حال توسعه و در ارتباط با خاورمیانه کاملاً قابل قبول است. از سوی دیگر آمار بیکاری در زنان 8.9 درصد است. هرچند این میزان از بیکاری 6.5 درصدی مردان بیشتر است اما باز هم وضع مطلوبی دارد. اما در مورد نوع مشاغل زنان در قبرس شمالی، باید بدانید که 85 درصد آن‌ها در بخش خدمات فعال هستند. آینده اما وضعیت بهتری را هم نشان می‌دهد.
طرح‌ها، آیین‌نامه‌ها و مصوبات دولتی مختلفی در قالب طرح توسعه اشتغال بومی زنان در حال اجراست. این طرح‌های دولتی در سال 2013 آغاز به کار کرده و تا امروز توانسته‌اند اثرگذاری ظاهر شوند. در این طرح‌ها، مشوق‌ها و امتیازات مختلفی به کارفرمایان دولتی یا خصوصی برای استخدام زنان اعطا می‌شود. به نحوی که کارفرمایان میل بیشتری به سمت استخدام زنان دارند. با این وجود می‌توان گفت کار در قبرس شمالی برای زنان در آینده نزدیک، وضع به‌مراتب بهتری هم خواهد داشت.
مرور و جمع‌بندی؛ خوب اما در مسیر بهتر شدن!
اکنون با وجود بررسی وضعیت زنان در قبرس شمالی، هم از حیث شرایط دینی و اجتماعی و هم از حیث آمار و ارقام، قطعاً دید روشن‌تری در این مورد دارید. با این حال اما بد نیست در قالب یک جمع‌بندی کلی، مروری بر کلیات این بحث داشته باشیم.
پیش از هر چیز وضع زنان در قبرس شمالی تا حدی متأثر از بافت فرهنگی شرقی و خاورمیانه‌ای آن است. اما افق‌های خاص دولت این کشور، سطح آزادی و مشارکت زنان را ارتقا بخشیده است. به نحوی که وضعیت به نسبت اروپای غربی قابل قبول نیست اما به نسبت خاورمیانه کاملاً ایده‌آل است. از سوی دیگر موضوع مهم اجباری نبودن حجاب در این کشور است. زنان در قبرس شمالی از آزادی کامل در پوشش برخوردار هستند. زنان در این کشور هم با پوشش اسلامی حجاب و هم با پوشش آزاد و اروپایی در جامعه حضور دارند.
وضع زندگی در قبرس شمالی، به لحاظ اشتغال و مشارکت اجتماعی برای زنان مناسب است. درصد قابل قبولی از آن‌ها شاغل هستند. میزان بیکاری بین زنان قبرس شمالی اندک است و تعداد زیادی از کارمندان دولتی را نیز تشکیل می‌دهند. در کل وضعیت زنان در این کشور مناسب است اما همچنان در حال بهبود و ارتقا است. به نحوی که می‌توان انتظار داشت در آینده‌ای نزدیک، آمارها از وضع فعلی نیز بهتر شوند. با این وجود می‌توان گفت وضعیت برای متقاضیان ایرانی کاملاً مناسب و مساعد است. خانواده‌های ایرانی ضمن اینکه می‌توانند از پرورش فرزندان و رشد خانواده خود در فضایی با فرهنگ شرقی لذت ببرند، به سطح بالاتری از آزادی نیز دسترسی دارند.
